Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi: Yargıda “Cumhur hukuku” 10 07.2020

Gerçek anlamda bir yargılama yargıcın kendi hayat görüşünden bile bağımsız yürütülmelidir. Evrensel hukuk kurallarına uygun yapılacak yargılamalar sonucunda verilecek kararların toplumda daha doğrusu toplum vicdanında karşılık bulması önemlidir. Mesleğinden olma, beklenmeyen atama ve yetki değişiklikleri yargı mensubunun psikolojik olarak durumunu etkilemekte ve bu da kararlarına yansımaktadır. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Beştepe Millet Kongre ve Kültür Merkezi’nde Adli Yargı Hakim ve Cumhuriyet Savcıları ile İdari Yargı Hakimleri Kura Töreni’ne katıldı. 1983 yılında kabul edilen 2845 sayılı yasa ile kurulan bu mahkemeler 2004 yılında çıkarılan 5190 sayılı Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu’nda Değişiklik Yapılması ve Devlet Güvenlik Mahkemelerinin Kaldırılmasına Dair Kanun’la ilga edilmiştir. Devlet Güvenlik Mahkemelerinin görevi, 2845 sayılı yasanın 9’uncu maddesi ile 1991 yılında yürürlüğe giren 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu’nda sayılan suçlarla ilgili davalara bakmaktı. Bu görevler artık ağır ceza mahkemelerine devredilmiştir. Ancak Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin en önemli özelliği, Cumhurbaşkanının yürütme yetkisine ilişkin konularda da dahil olmak üzere çok fazla konuda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarabiliriyor oluşudur. Mesela, Cumhurbaşkanı üst kademe kamu yöneticilerini atar, görevlerine son verir ve bunların atanmalarına ilişkin usul ve esasları Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle düzenler. Ancak Olağanüstü hallerde Cumhurbaşkanı, olağanüstü halin gerekli kıldığı konularda, 104 üncü maddenin onyedinci fıkrasının ikinci cümlesinde belirtilen sınırlamalara tabi olmaksızın Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarabilir.

Yasa dışı paribahis ve kumar çetelerinin kara parayı aklama yöntemlerinin başında genellikle “kiralık” banka hesapları geliyor. İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya ise göreve geldiğinden bu yana geçen dört ayda, yasa dışı bahis suçlarına yönelik 57 operasyon düzenlendiğini açıkladı. İdare mahkemeleri ve vergi mahkemeleri olarak ikiye ayrılır. WhatsApp’ın istediği izinler arasında telefon rehberimizde bulunan ve bize ait olmayan, bağlantılarımızla ilgili bilgilere de ulaşmak istiyor. Bunun için bizden izin alıp, hukuki sorumluluğu bizim üzerimize yıkmak istiyor.

• Fisher “Alt mahkeme yargıçlarının Türkiye’nin kendi iç yargı alanındaki en yüksek mahkemenin kararlarını uygulamayı reddettiği mevcut durum, Türkiye’deki manzaraya bir anayasal kriz eklemekte ve endişeleri başka bir düzeye taşımaktadır” ifadelerini kullandı.
• Ancak yine de Mahkeme’nin kimi hallerde Türkiye ile ilişkili bir duruma yönelik olarak yargı yetkisi kullanabilmesi mümkündür.

Bunlar yetmedi, şimdi ise çoklu barolar ile hem savunmayı yok etmeye hem de iktidar yanlısı barolarla yargıç ve savcıları baskı altına almaya çalışıyorlar. Korkarım, yakın zamanda çoklu baroları geçirdikten sonra yargıç ve savcıların da barolara kaydolmasını zorunlu tutup, şimdi Yargıda Birlik Derneğinden daha ileri bir aşama olarak iktidara yakın örgütlere katılmak zorunda bırakmazlar. Zira bu örgütlenme biçimi de yargıçların ve savcıların kararlarını etkileyecek hukuka aykırı bir etmen olacaktır. “Türkiye’de yargıç – savcıların kararlarını etkileyen hukuk dışı; kurumsal, ideolojik sosyolojik ve psikolojik etmenler nelerdir, bunlar hangi süreçlerin sonucu olarak ortaya çıkmaktadır? ” Cevabı ise son on beş yılda yargı hiçlikle malul edildi. Artık yargıç ve savcıların kararlarını etkileyen değişik sebepli etmenlerden bahsetmek olanaksız. Kararların yasalar ve hukukun evrensel ilkelerinden başka etmenlerden etkilenmesi hali daha çok siyaseten olan bitenle ilgilidir ve bizim de öncelikle bunu tartışmamız gerekiyor. Yukarıda dediğimiz gibi dönem davalarında bu etkilenmeler daha çok olmuştur. Örneğin 1990’lı yıllarda sanıkların siyasi savunma yapmış olmaları PKK veya başka bir terör örgütü üyesi olmasının kabulü için yeterliydi.

Meclis 3 üyeyi Yargıtay, 1 üyeyi Danıştay ve 3 üyeyi hukuk alanındaki öğretim üyeleri ile avukatlar arasından seçmektedir. 2016 ve 2017 yıllarında da zamansız, belirli kural ve ilkelere dayalı olmayan tayin kararnameleri çıkmaya devam etmiştir. Yılda iki atama kararnamesi çıkması gerekirken, adli yargıda; 2016 yılında 17, 2017 yılında 14 atama kararnamesi çıkmıştır. 2016 yılında, 682 hakim ve Cumhuriyet savcısının, 2017 yılında 2.428 yargıç ve Cumhuriyet savcısının yeri değişmiştir. 2017 yılında, idari yargıda, 10 atama kararnamesi ile 237 idari yargı yargıcının yeri değiştirilmiştir.

Bu kararnamelerle 4.721 yargıcın görev yaptığı mahkeme değiştirilmiştir. Aynı yıl idari yargıda 8 yetki kararnamesinde 292 hakimin mahkemesi değiştirilmiştir. Son bir yıl ancak yılda eski sisteme dönerek iki kez atama kararnamesi çıkartılmıştır. Siyasi iktidar toplumu siyaseten istediği şekle dönüştürmek için 2010 ve 2017 tarihli anayasa değişiklikleri ile yargıya el atmış ve yargıçlar ve cumhuriyet savcıları hakkında tek yetkili olan HSK’nın yapısını değiştirmiştir. HSYK ve son adıyla HSK aracılığıyla yapılan atamalarla etkin yerlere yerleştirilen yargıçlar malum yargılamaları yapmıştır. Cumhurbaşkanının görev ve yetkilerinin en geniş şekilde ele alındığı madde Anayasa Madde 104. Cumhurbaşkanı, yardımcılarını ve bakanları atar ve görevlerine son verir. Bunun yanında, sürekli hastalık, sakatlık ve kocama sebebiyle kişilerin cezalarını hafifletir veya kaldırabilir. Yabancı devletlere Türkiye Cumhuriyetinin temsilcilerini gönderir, Türkiye Cumhuriyetine gönderilecek yabancı devlet temsilcilerini kabul eder. Yargı organları, Devlet Denetleme Kurulunun görev alanı dışındadır.